ნ.ჯორჯიაშვილი, მ.გიგიბერია, ი.შენგელია, მ.ოთინაშვილი

ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტი, თბილისი

საქართველო მდებარეობს კავკასიის რეგიონში, რომელიც სეისმურად ერთ–ერთი ყველაზე აქტიური რეგიონია ალპურ–ჰიმალაური კოლიზიის ზონაში. რეგიონის ისტორიული და ინსტრუმენტული სეისმოლოგიის ანალიზი გვიჩვენებს, რომ ის გამოირჩევა საშუალო სეისმური აქტივობით. რეგიონის სეისმურობა გამოხატავს რეგიონის ტექტონიკურ თვისებებს. მთავარი სეისმო–ტექტონიკური მახასიათებელი არის არაბეთის და ევრაზიის ფილების შეჯახება. არაბეთის ფილის მოძრაობა ჩრდილოეთით და მისი საათის საწინააღმდეგო მიმართლებით მობრუნება იწვევს თურქეთის ბლოკის დასავლეთით გადაადგილას, ასევე ირანიდ ბლოკის აღმოსავლეთით გადაადგილებას და იქმნება კავკასიის რეგიონის რღვევათა სისტემა.

კვლევის მთავარი მიზანი იყო საქართველოს ტერიტორიისათვის გამოგვევლინა ძირითადი და დანალექი ქანების სტრუქტურა (დაახლოებით 25–30მ სიღრმემდე)   გეოფიზიკური მეთოდების გამოყენებით, გაგვეანალიზებინა არსებული გეოლოგიური და გეოფიზიკური მონაცემები და დაგვედგინა შეფასებული პარამეტრების გავლენა სეისმური საფრთხის შეფასებაზე.

საკვლევი უბნები შეირჩა იმის მიხედვით, სადაც გეოფიზიკური და გეოლოგიური კვლევებიც ერთდროულად იყო ჩატარებული. გეოფიზიკური კვლევებით მიღებული იქნა გრძივი და განივი ტალღების სიჩქარეები, შეფასდა შემდეგი პარამეტრები: m_d – პუასონის კოეფიციენტის, E_d – დრეკადობის, G_d – ძვრის, K– ყოველმხრივი კუმშვის დინამიური მოდულები, E_st – დრეკადობის სტატიური მოდული, D – საერთო დეფორმაციის მოდული  და  სიმტკიცის ზღვარი კუმშვაზე τ. პარამეტრები შეფასდა ცნობილი თეორიული და ემპირიული დამოკიდებულებების საფუძველზე.

საბოლოოდ, მოხდა გრუნტზე დამოკიდებული სეისმური საფრთხის შეფასება გრუნტის პიკური აჩქარებისათვის სხვადასხვა ალბათობისა და 50 წლიანი მნიშვნელობებისათვის. შეფასებისათვის გამოყენებული იქნა გრუნტის რხევის დაცხრომის განახლებული მოდელები,  რომლებიც უშუალოდ კავკასიის რეგიონისათვის იქნა მიღებული. ასევე, გათვალისწინებული იქნა გრუნტის ლოკალური პირობები, რომლის შედეგების შედარებაც მოხდა ორიგინალ შეფასებებთან ლოკალური პირობების გათვალისწინების გარეშე.

საბოლოოდ, მიღებული შედეგების ვიზუალიზაცია განხორციელდა რუკების სახით გეო–საინფორმაციო სისტემებში.

ი.შენგელია, ნ.ჯორჯიაშვილი, თ.გოდოლაძე, ნ.თუმანოვი

ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტი, თბილისი

საქართველოს ტერიტორიებიდან რაჭა გამოირჩევა სხვა უბნებიდან მაღალი სეისმურობით. ინსტრუმენტალური პერიოდის განმავლობაში დაფიქსირებულია ერთი ძალიან ძლიერი (M 7.0) მიწისძვრა, რომელიც მოხდა 07.09.1991 წელს. ისტორიულ პერიოდში ცნობილია აგრეთვე 1350 წელს მომხდარი M 7.0 მიწისძვრა. თუ გადავხედავთ მიწისძვრების საქართველოს კატალოგს, ვნახავთ რომ  1955-1990 წლებში დიდად არ შეიმჩნეოდა სეისმურობის მატება სხვა სეისმურად აქტიურ რეგიონებთან შედარებით,  მაგრამ 1991 წლიდან დღემდე შეინიშნება სეისმურობის მკვეთრი ზრდა

ამ პროექტის მიზანია Q_C  პარამეტრის მნიშვნელობების შეფასება მარტივი გაბნევის სამი მეთოდის საშუალებით, მათი შედარება და მიღებული შედეგების დაკავშირება რეგიონის ტექტონიკასა და სეისმურობასთან.  შერჩეულია 2007-2010 წლების 70 მიწისძვრა რაჭის რეგიონიდან.  Q_C  -ს მნიშვნელობები შეფასებულია 1.2-24.0 ჰერცის მქონე სიხშირულ დიაპაზონში, მაგნიტუდების მნიშვნელობები იცვლებოდნენ 1.5 -დან 3.7-მდე, ხოლო ეპიცენტრალური მანძილი და სიღრმე ნაკლებია შესაბამისად 45კმ და 15კმ-ზე. კოდას ფანჯარა იცვლებოდა 10წმ-დან 60წმ-მდე. ეს მიწისძვრები დარეგისტრირებული იყო ხუთი ციფრული სეისმური სადგურით, რომლებიც აღჭურვილი იყო გურალპის ტიპის CMG40T სეისმომეტრებით.

დადგენილია Q_C(f)= Q₀(f)ⁿ  ტიპის დამოკიდებულება, სადაც Q₀ დაცხრომის კოეფიციენტია 1 ჰც-ის ტოლ სიხშირეზე, n არის სიხშირული პარამეტრი, ეს სიდიდეები დამოკიდებულია გარემოს არაერთგვაროვნებებზე. ჩვენს შრომაში Q_C იმატებს კოდას ხანგძლიობის დროსთან და სიხშირესთან ერთად. სხვადასხვა კოდას ფანჯრისათვის ჩვენ მივიღეთ შემდეგი დამოკიდებულებანი:

Qc= (8.2±0.3)f^{(1.27±0.045)}   –  (10sec);                 Qc = (20.4±1.6)f^(1.24±0.54)   –   (20sec);

Qc =(32.5±3.6)f^{(1.16±0.040)}  –  (30sec);               Qc = (39.6±4.5)f^{(1.13±0.053)} –   (40sec);

Qc =(65.9±4.0)f^{(0.99±0.062)}  –  (50sec);               Qc = (82.4±9.9)f^{(0.95±0.077)}  –  (60sec).

გამოთვლილია დედამიწის ის მოცულობები, რომლებშიც ფორმირებულია ჩვენს მიერ განხილული კოდა ტალღები. მიღებული Q_c, Q₀ და n – ის მნიშვნელობები უჩვენებენ, რომ განხილული რეგიონი  ტექტონიკურად და სეისმურად აქტიურია.

გიორგი მერებაშვილი, ზურა ჯავახიშვილი, ლაშა სუხიშვილი, გიორგი ბოიჩენკო

ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტი, თბილისი

საკვლევ ტერიტორიას წარმოადგენს მტკვრის ნაოჭა შეცოცებათა ზონის სტრუქტურული ერთეული – გომბორის ქედი.საკვლევი ტერიტორია ტექტონიკურად აქტიურ ზონაა, ამაზე მეტყველებს ამ ტერიტორიაზე მომხდრი ისტორიული მიწისძვრები: 1530 წ. (M=5.7), 1742 (M=6.7) და 1896 M=6.2). ასევე აღსანიშნავია ინსტრუმენტალური დაკვირვებით გამოვლენილი ხაშმის ძლიერი (M=6.1 1967) და რამდენიმე საშუალოდ ძლიერი მიწისძვრა: (M=4.8-5.3 in 1973, 1974, 1978, 1981,1985, 1997, 2012, 2013). რეგიონის ტექტონიკური კვლევის ერთ-ერთ დამხმარე მეთოდს წარმოადგენს პალეოდინებების ანალიზი.

მტკვრის ნაოჭა შეცოცებათა ზონის ფორმირება დაახლოებით 4 მლნ. წლის წინ დაიწყო (Adam M. Forte, 2009), მისი ფორმირების პარალელურად, გომბორის ქედის ზოგიერთ მონაკვეთზე მიმდინარეობდა ნალექდგაგროვების პროცესი, ამ პროცესის პროდუქტს წარმოადგენს აღჩაგილ-აფშერონული ასაკის (3.4_ მლნ. წ. – 0.7_ მლნ. წ.) ნალექები, იგი კონტინენტური კონგლომერატებითაა წარმოდგენილი. ტექტონიკუად აქტიურ რეგიონში, ნალექდაგროვების პროცესის პარალელურად, მდინარის (მდინარეების) დინებების მიმართულებების ცვლელება აისახება დანალექი ქანების კლასტების ორიენტაციებში. სავარაუდოთ სწორედ ეს ნალექები ინახავს ინფორმაციას, გომბორის ქედზე წარსულში მიმდინარე გეოლოგიურ და ტექტონიკურ პროცესებზე (ტექტონიკური მოძრაობა). კვლევის მიზანია ზემოთხსენებული ნალექების პალეოდინებების ანალიზი და რეგიონის (გომბორის ქედის) პალეოგეოგრაფიული რეკონსტრუქცია.